"The Jacobean Kindle" en de toekomst van het gedrukte boek

Een paar dagen geleden zag ik een berichtje via Twitter, dat de Britse overheid voor 1.3 miljoen pond een bijzondere aankoop gedaan had: de zogenaamde Jacobean Kindle. Moeilijk te vertalen in het Nederlands, maar men bedoeld een e-reader uit de periode van koning James IV van Schotland (1567–1625). Het gaat hierbij om een houten kist in de vorm van een grote foliant, die gevuld is met maar liefst 50 in perkament gebonden boekjes.

Deze boekjes hebben typische 17e eeuwe onderwerpen: theologie, filosofie, geschiedenis en dichtkunst. De kist was bedoeld als een reisbibliotheek en was voor die tijd zeer bijzonder . Er schijnen maar 4 families rijk genoeg te zijn geweest om een dergelijke reisbibliotheek aan te kunnen schaffen in het begin van de 17e eeuw.

Ook in latere periodes kwamen reisbibliotheken voor, maar het bleef lastig om grote hoeveelheden leesvoer mee te nemen op reis. Ik kan me uit mijn jeugd nog herinneren hoe mijn ouders een doos vol Reader' s Digest pockets meenamen op vakantie om onze leeshonger te stillen. Tot voor enkele jaren geleden was ik zelf gedwongen om een doos met boeken op vakantie mee te nemen, omdat ik vaak een boek per dag las. Toen ontdekte ik de e-reader. Minder romantisch dan echte boeken van papier, maar veel praktischer. Je kunt een bijna oneindig aantal boeken op een e-reader zetten (meer dan ik de komende 10 jaar zal lezen) en het past in je binnenzak. Het leest bijna hetzelfde als een echt boek, maar slaat niet per ongeluk dicht als je hem niet open houdt. Voor mij is dat heel praktisch omdat ik vaak lees als ik in restaurants moet eten in verband met mijn werk. Het enige nadeel blijft wel dat je de e-reader zo nu en dan op moet laden, al is dat maar eens in de week. 

Ik ben dus om, ondanks dat ik een echte papieren boeken-freak ben. Sindsdien heb ik geen leesboeken meer gekocht en denk er over om dat gedeelte van mijn boeken van de hand te doen. Dan heb ik ook weer meer plaats voor mijn oud papier en studieboeken.

Is dit nu het begin van het einde van het papieren boek zoals we die kennen? Ik denk het wel eigenlijk. Steeds meer nieuwe boeken worden digitaal uitgegeven en oude boeken worden gedigitaliseerd. Ik zie om me heen dat steeds meer mensen hun boeken opruimen (de tweedehands boekenmarkt is in aan het storten). Op het moment worden miljoenen gebruikte boeken per jaar vernietigd, omdat er gewoon geen vraag meer naar is. Het is een kwestie van tijd voordat boeken bijna alleen nog digitaal uitgegeven zullen worden. Daarvoor zullen er wel een aantal voorzieningen moeten komen waardoor schrijvers er nog wat aan verdienen, maar niet tegen dezelfde voorwaarden dan nu gelden. Ik kan me voorstellen dat er straks een soort abonnement komt voor boeken, vergelijkbaar met Netflix of Spotify. Ik denk dat daar wel een markt voor is, want men zal blijven lezen, op welke wijze dan ook.

Wat heeft dat voor gevolgen voor ons als verzamelaars? De komende jaren zal naar mijn idee het aantal boeken dat gedumpt wordt nog veel meer toenemen. Bibliotheken worden gesloten of stoten de boeken af die niet tot hun kernverzameling behoren. Particulieren ruimen de kasten en zolder op. De prijzen zullen de komende jaren dan ook blijven dalen. Vooral de boeken uit de 19e en 20e eeuw. Er zal, mijns inziens, wel altijd een markt blijven voor bijzondere uitgaven en oude boeken. We staan dus op het punt dat, na 550 jaar, een einde gaat komen aan het massaal gebruik van het gedrukte boek. Over 20 jaar zijn de boekverzamelaars dus de bewaarders van cultureel erfgoed.